Selasa, 03 Mei 2016

Puisi Bali



Sangkaning Kaluihan Bali

Sane ngawinang Bali kaloktah ka dura Negara
Makasami mawiwit saking seni lan Budaya sané luih
Kalanguan Bali sané banget ngulangunin,

Yan pinehang iraga dados krama Bali
Asapunika Kaluihan Bali sané sampun katami
Pinaka anggén dasar ngelanturang  kahuripan
Prasida taler anggén ngruruh pangupajiwa
Anggén rasa bangga ring angga
Raris prasida wetu manah sané bagia
Icalang manah pacang nénten urati ring seni  budaya sané makatah
Napi malih pacang ngrusak kawéntenan ipun,
Dumadak doh papineh sané kadi asapunika
Olih pasuécan Ida Sang Parama Kawi

Kaluihan Bali sané makatah tur makuéh
Linggihang ring kayun iraga sareng sami
Uratiang kesenian lan budaya Bali druwéné!
Ngardi Bali sané madué Taksu
Gending Bali anggén pangoneng manah
Kinkinang manahé  malajahin kasenian Bali
Utsahayang pisan budaya druwéné  mangda nénten ical!
Nangiang Bali mangda kantun ajeg kawekas
Gumanti sida ngamiiking Bali      


 I Komang Ari Subawa, S.Pd.B
 

Sangkaning Taksu

Bali kacihnayang antuk seni lan budaya
Sane pinaka akah kaajegan Bali
Seni lan Budaya masikian…..
Ngawi Bali prasida kasub tur kaloktah
Makasami mawiwit saking Taksu sane luih

Luih….Janten sampun luih,
Becik….kenten anake pakrimik,
Melah….mangda nenten kantos benyah

Ngawit mangkin kaupapira
Jaga lan sikiang pikayunane!
Sida nangiang Bali mautama
Munggah ring ring kayun soang-soamg
Dumogi sida ngancan luih kawekas.



  I Komang Ari Subawa, S.Pd.B

Pidarta



Basa Bali Pinaka Piranti Ngerajegang Budaya Bali

Om Swastyastu,
Suksma aturang titiang ring pangénter acara antuk galah sane katiba ring padewékan titiang
-    Majeng angga panuréksa sane banget mustikayang titiang
-    Ida dané pamekas para yowana pamilet sane tresna sihin titiang
Sadurung titiang maatur-atur lugrayang titiang ngturang rasa angayu bagia majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, riantukan sangkaning asung kerta wara Nugrahan Ida, titiang asapunika taler Ida dané sareng sami sida kasidan mapupul iriki, ngamiletin lomba dharma wecana puniki. Dumadak pamargi asapuniki sayan limbak kawéntenannyané, wastu sida Basa Bali punika sayan ajeg anggen ngukuhang Budaya Bali
            Ida Dane sane wangiang titiang, ring galahé sane becik puniki titiang pacang ngaturang dharma wecana sane mamurda “Basa Bali Pinaka Piranti ngerajegang Budaya Bali”. Maka Pamahbah atur titiang mabuat titiang ngturang ring pamiarsa sami indik kawéntenan Basa Bali sane yukti mataksu anggen ngukuhang Budaya Bali. Budaya Bali sane kasumbung sakéng dumun ngantos mangkin punika tan ja lian wantah basa Bali sane dados akah pancer. Makéh para janané sakéng dura negara rauh ka Bali. Punika tan ja lian antuk kelangen ipuné indik kawéntenan Budaya Bali sane jati-jati ngegaokin manah ipun. Pulo Bali sane cenik gilik, tur asri kaimbaang sekadi sekar pudak sane ngawetuang ambu miik ngalub nylupsup ka dura negara. Pulo Bali sekadi anak luh jegég mangayang-ngayang sekadi Sanghyang Ratih tedun nyekala. Ring Basa Sangupati Salukat kaunggahang olih Sang pengawi sakadi asapuniki “ Rakyan Sang kadi Mega ring sasih kapat lengeng asemu raras tininghalan” Artos ipun sakadi gulem ring sasih kapaté banget ngagobin tur banget ngenyudin manah sang ngatonang. Riantuk kawéntenané sakadi asapunika makéh para wikané ngicénin parab pulo Bali punika antuk parab sane madurgama sakadi pulo Dewata, pulo Sorga, pulo Nusa Damai, pulo Seribu Pura miwah parab sane lianan. Parab punika kaicénin antuk kaangoban ipun ring pulo Bali sane yukti-yukti ngicénin santa rasa. Sami rumasa shanti.
Ida dané para pamiarsa sami sane banget kusumayang titiang
Ngawit pulo Bali kamanggehang dados genah tatujom wisata utama ring Indonésia, pariwisata Bali sayan-sayan kasumbung ring dura negara. Membah torisé rauh ka Bali masesanjan ngawinang Pulo Bali punika masunaran antuk dolar ngawinang parajanané ring Bali prasida ngemangguhang kasukertan. Sami kemajuan pariwisata punika Budaya Bali sane kalintang adiluhung. Budaya Bali punika banget mataksu yan samian kadasarin antuk basa Bali. Manut titiang Pariwisata Bali pacang nénten maarti utawi nénten mapikenoh yéning nénten kadasarin antuk Budaya bali sane kaakah pancerin antuk Basa Bali. Napi malih Guru Wisésa sampun ngemanggehang Bali wantah ngemargiang pariwisata Budaya, dadosné budaya banget mabuat anggén ngukuhang Pariwisata. Sakéwanten wénten pitakén titiang ring pamiarsa sami, yéning asapunika kawéntenan Basa Baliné ngajegang Budaya Bali sampunké iraga sami ngicén genah sane utama ring kawéntenan Basa Bali?. Sampun ké iraga eling kawéntenan bali sakadi mangkin punika Basa Bali taler sane ngawinang?.
Ida Dané sareng sami sane kusumayang titiang
Pitakén sane aturang titiang iwau titiang taler sane pacang nyawis. Manut titiang karma Baliné mangkin akidik pisan ngawigunayang Basa Bali. Manut baos kadi mangkin Basa Bali kari dimarjinalkan utawi dipinggirkan. Krama Bali mangkin rumasa lek ipun mabasa Bali. Wénten malih sane ngawinang manah titiang ajerih pamekas ring para yowana ipun rumasa wong desa utawi kampungan yening nganggen Basa bali rikala mabebaosan. Asapunika taler I biang lan I aji daweg pianak ipun kari alit sampun ngangge basa Indonésia kaanggen mabebaosan sadina-dina, panadosné saking generasi ka generasi sane ngawigunayang basa bali sayan rered.
Ida dané para pamiarsa sami sane banget kusumayang titiang…....
Yéning iraga kedeh mikukuhang basa Bali punika boya ja sangkaning rasa sukuime kadaerahan. Sakewanten tatujon sane pinih utama nyujatiang raga, kasujatian identitas diri dados manusa Bali. Iraga anak Bali, ngoyong di Bali tusing lantas iraga bisa mabasa Bali apa men orahang. Basa Bali prasida dados piranti tali pangiket nunggilang sesamén manusa Bali yadiastun lian warnan miwah wangsa. Asapunika taler Basa Bali dados Basa ibu, duaning malarapan antuk basa Bali puniki I biang prasida ngicénin I pianak tatuladan miwah papelajahan sané kapertama  miwah utama. Malarapan antuk basa Bali puniki alit-alité uning ring tata karma duaning ring basa Bali puniki wénten anggah ungguhing basa sakadi andap, sor, madya miwah singgih.
Ida dané para pamiarsa sami pamekas para yowana
Yadiastun asapunika pikobet sane karasayang ring aab awor tan pawates puniki, iraga pamekas para yowana nénten dados nyerah kalah tan mapelawanan, kari wénten galah anggén midabdabin mangda basa Bali sida nglimbak tur ngawetuang ambu miik saha sida numbuhang rasa bangga ring soang-soang krama Bali. Wénten makudang-kudang pamargi sakadi :
1.      Ngawigunayang basa Bali rikala mabebaosan ring jero, ring desa pakraman utawi ring dija magenah. Yéning basa Bali punika sampun sering kawigunayang sinah sida pacang nglimbak.
2.      Siaran TV pamekas TV local mangda nyiarang tayangan budaya sane nganggén basa Bali.
3.      Koran taler mangda ngunggahang artikel sane nganggén basa Bali.
4.      Utsaha ngawéntenang pacentokan sakadi mangkin puniki taler sinalih tunggil utsaha ngerajegang basa Bali.
5.      Ring para yowana tunasang titiang ping banget sampunang pisan rumasa kémad nganggén basa Bali rikala mabebaosan.
Yéning kadi asapunika utsaha sane kamargiang, titiang pastikayang basa Bali pacang sayan miik. Sakéwanten yéning iraga lipia engsap ring basa Bali sane adiluhung puniki pacang ical. Yéning Yowana Baliné nénten maduwe rasa jengah tur sutindih ring basa Bali, dasa tiban sane pacang rawuh iraga wantah ningeh orta kémanten indik kamiikan budaya Baline. “Kita tinggal mengenang puing-puing keindahan budaya Bali”, asapunika yening aturang antuk basa Indonésia

Ida dané sane wangiang titiang pamekas para yowana
Sadurung titiang puputang  daging dharma wecana puniki jagi cutetang titiang:
1.        Budaya Bali sane ngangobin puniki wantah keakah pancerin antuk basa Bali sane ketami saking dumun.
2.        Mangda prasida basa Bali punika nglimbak sapatutné sami krama Bali mangda numbuhang rasa bangga ngawigunayang basa Bali.
3.        Sané dados pewaris utama nglimbakang basa Bali puniki wantah para yowana, antuk punika ngiring icalang rasa kemadé mebasa Bali  tur ngiring wigunayang sarahin-rahina rikala mabebaosan ngiring cihnayang atuk parilaksana duaning sastra taler maosang, “Tuhu ikang ujar yan tan magawé hita wasana dudu ngaran”, yadiastun makéh uning jeroning bebaos nanging tan kayun nyihnayang antuk parilaksana bobab kocap jadmané sakadi asapunika. Yadiastu tan tuhu ikang ujar yan magawe hita wasana sadu ngaran, yadiastun yan uning jeroning bebaos nanging kayun nyihnayang antuk parilaksana punika sane kabaos sadu.
Ida dané pamiarsa sami sane wangiang titiang
Kadi asapunika titiang prasida ngaturang dharma wecana janten sampun makéh atur titiang sane nénten manut ring arsan iida dané antuk punika titiang nunas pangampura.
Pangaptin titiang napi sane aturang titiang iwau wéten pikenoh ipun ring sajeroning mikukuhang basa Bali anggén ngerajegang budaya Bali
Dumadak manah sane becik rauh sakéng ayatur désa
Puputang titiang antuk parama Shantih

Om Shantih, Shantih, Shantih, Om